Geschiedenis

Het grootste gedeelte van de geschiedenis van Dessel is verbonden met die van Mol en Balen. In de middeleeuwen vormden deze drie dorpen één voogdij, die eigendom was van het benedictijnenklooster van Corbie, een stadje niet ver van Amiens in Picardië. Omwille van de verre afstand tussen de abdij en haar goederen in de Kempen werden Mol, Balen en Dessel in de naam van de abdij bestuurd door een voogd, vandaar de benaming voogdij. In de Schepenbank, het belangrijkste rechterlijk en bestuurlijk orgaan van de voogdij, hadden de inwoners van Dessel slechts één vertegenwoordiger. De plaatselijke voogden en de hertog van Brabant ondermijnden echter al vlug de invloed en de macht van Corbie. 

In 1559 besluit de abdij de voogdij Mol, Balen, Dessel te verkopen. Vanaf dan wordt zij bestuurd door Heren. De eerste in de rij was Godfried van Bocholt. Het wapenschild van Alexander-Balthazar Roelants die de heerlijke rechten in 1666 kocht, werd in 1965 ook het officiële gemeentewapen van Dessel. Met de Franse revolutie verdwenen de feodale structuren en viel de voogdij uit mekaar in drie afzonderlijke gemeenten. De zelfstandigheid van Dessel werd definitief met de Belgische onafhankelijkheid en werd sindsdien alleen nog bedreigd met de fusieplannen van de jaren zeventig, toen men van Dessel en Retie één gemeente wou maken. 

Onafhankelijke gemeente 
In de vroege middeleeuwen was Dessel niet alleen op bestuurlijk vlak van Mol afhankelijk, maar ook op kerkelijk vlak. De eerste sporen van een gebedshuis dateren van 1224. In dat jaar wordt Mattheus van der Haegen als kapelaan-koster vermeld, wat doet vermoeden dat er toen hier een kapel stond. De groei van de bevolking en de verre afstand tussen Dessel en de kerk van Mol deden de vraag naar een eigen zelfstandige parochie groeien. De kerkelijke overheid had wel oren naar deze vraag, vooral omdat in de winter de afstand tussen Dessel en Mol moeilijk te overbruggen was. De voorwaarde was echter wel dat de inwoners van Dessel bekwaam waren om een priester te onderhouden. In 1271 werd hierover een akkoord bereikt en kan Dessel als een zelfstandige parochie beschouwd worden. Ongetwijfeld een mijlpaal in de geschiedenis van onze gemeente. In 1971 werd het zevenhonderdjarig bestaan van Dessel dan ook uitbundig gevierd. 
Een eenvoudige verklaring voor de naam Dessel is nog niet gevonden. In 1481 schreef men Desgele, in 1658 vindt men de term Deschel terug tot in het midden van deze eeuw de Nederlandse spelling werd aangepast en het Dessel werd. 

Dessel, natuurlijk veelzijdig 
Dessel maakt samen met Balen, Mol en Retie deel uit van de toeristische groep 'Kempense Meren'. De gemeente presenteert zich graag als 'natuurlijk veelzijdig'. Gelegen aan een kruising van kanalen, enig in Europa, staat Dessel bekend om zijn prachtige groengebieden. De gemeente beheert in totaal 290ha bos. Dessel beschikt dan ook over enkele prachtige uitgestippelde wandelingen en fietsroutes. 

Het graven van de kanalen ligt aan de grondslag van de witzandontginning in Dessel. Deze witzandontginning heeft een zichtbare impact op het landschap. Grote waterplassen ontstaan en worden na ontginning, natuur- of recreatiegebied. 

Het mooiste plein 
Het marktplein en omgeving werden de laatste jaren drastisch vernieuwd. Eén van de recentste realisaties is het nieuwe wandelpark rondom het administratief centrum De Plaetse. Dit plein, Campinaplein gedoopt, leent zich tot ontspannend wandelen en is voorzien van een indrukwekkende waterpartij en watergordijn. 
Dit plein viel zo in de smaak bij de luisteraars van Radio 2 dat het in augustus 2005 bekroond werd tot mooiste plein van de provincie Antwerpen. 

Industrie
Wie Dessel zegt, zegt ook nucleaire industrie, maar ook wegenbouw en in vroegere tijden natuurlijk brouwerij Campina. 

Door middel van tientallen interactieve opstellingen biedt de vaste tentoonstelling Expoo je een unieke inkijk in de wereld van radioactiviteit. Expoo is te vinden in Tabloo, het bezoekers- en ontmoetingscentrum van NIRAS, de instelling die instaat voor het veilige beheer van radioactief afval in ons land. www.tabloo.com/nl

Ook de witzandontginning door SCR-Sibelco is een zeer belangrijke industrie voor Dessel en omstreken.